De molen van de Groote Polder  was vóór 2004 in ieder geval al incidenteel in gebruik als examenmolen. In de molen staat nog een geïmproviseerd bordje met de tekst "Gesloten i.v.m. examen' er op. Of er ook opleiding werd gegeven is mij niet bekend.

Het nieuwe tijdperk van opleiden begon in 2004. - en het was mijn schuld.  In 1994 ben ik al bij de molen komen wonen, maar had toen de tijd niet om me op te laten leiden. Ik had mijn interesse in het molenaarsvak wel eens voorgelegd aan de molenaar, maar met name het gegeven dat er op mijn "eigen" molen niet werd lesgegeven en ik dan zo ongeveer elke zaterdag van huis moest zijn om me elders te laten opleiden hield me tegen. Jonge kinderen, druk werk.

In 2004 was Lammert molenaar op de molen - en hij was ook secretaris van de Slochter Molenstichting. Lammert had grote zorg over de uitgedunde molenaarspopulatie op onze molens en nadat hij mijn verhaal had aangehoord wilde hij wel eens proberen of hij mij niet zelf kon opleiden. Ik zou het vak dus bij Lammert kunnen leren, en als Lammert en de rest van het bestuur dat goed hadden gevonden had ik de molen dus "gewoon" kunnen draaien - zelfs als ik het getuigschrift van DHM niet had.

Maar na een paar lessen kwam Lammert toch tot ander inzicht. Het lesgeven viel hem nog niet mee, vooral niet omdat hij zelf ook een druk bezet man was.  We spraken er over en Lammert was er heel eerlijk over: het was hem "met alle respect" eigenlijk de moeite voor die ene leerling niet waard. En het probleem zou er ook niet door oplossen, er waren minstens 4, mogelijk wel meer nieuwe molenaars nodig. Afijn, het stopte daar dus. Even goede vrienden. 

Ondertussen was ik nog steeds niet van plan om elke zaterdag op reis te gaan, nog steeds jonge kinderen en nog steeds druk werk. Als het nou bij mij in de voortuin kon, dan alla, maar anders moesten we nog maar even wachten. Ik was ook nog relatief jong immers. Ik maaide het gras, dat was toch ook wat waard.

Maar het zat Lammert niet lekker, we hadden het er nog regelmatig over als ik even ging buurten als hij bij de molen was: "hoe komen we aan meer kandidaten?"  "Zet dan een advertentie" suggereerde ik "je weet nooit,  niet geschoten is altijd mis, toch?". Lammert dacht niet dat het succes zou hebben, maar kon zich wel vinden in dat "niet geschoten" en dus werd er een klein persoffensiefje gestart - laat dan maar aan Lammert over - met als resultaat dat zich tot grote schrik van Lammert maar liefst tien kandidaat leerlingen meldden.  Verzopen in je eigen succes - hoe nu, sprak Pichegru..

De oplossing werd gevonden in de persoon van GVM instructrice Gerda Koster. Lammert kende Gerda en had haar eens gepolst of zij misschien niet..? Nou, dat wou Gerda wel. Van de tien kandidaten vielen er na enige tijd nog twee af, de overige acht werden in de jaren 2004, 2005 en 2006 opgeleid tot molenaar. In twee groepen: één op de zaterdagmorgen, de ander op de zaterdagmiddag, beide grotendeels op de molen van de Groote Polder.

Ik had mij natuurlijk ook opgegeven als leerling - nu kon ik immers in de voortuin lessen - en hield van mijn ervaringen een logboek bij op het Internet. Toentertijd was dat nog tamelijk bijzonder. Je kunt het nog steeds on-line vinden.

Lammert hielp actief mee bij het lesgeven. Hij vond lesgeven voor 4 man toch heel wat leuker dan het lesgeven voor één man en kreeg de smaak er van te pakken.  Nou heb ik ook een grote interesse in lesgeven en opleiden en dus spraken we er vaak over als we samen op de molen van de Groote Polder waren. Het ging vooral over twee onderwerpen: meer modulair onderwijs en een helder curriculum.  Daar zagen wij de meeste mogelijkheden voor verbetering.

Het curriculum is een pad door de grote hoeveelheid stof die het Gilde presenteert. De "dikke mappen" staan barstensvol met interessante onderwerpen, maar er zit geen echte logische lijn in die stof.  Uiteindelijk hebben Lammert en ik zo'n pad bedacht - en dat wordt ook nu nog steeds  gebruikt om lijn te krijgen in de lessen die Lex en ik geven op de molen. Daarover straks meer.

Modulair onderwijs zou inhouden  dat er ook kortere opleidingen met minder theorie zouden moeten komen voor één type molen. Denk aan de molen van de Groote Polder: die kun je natuurlijk prima en verantwoord bedienen zonder dat je ook nog eens alles moet weten van de 1001 andere typen molens die er in Nederland voorkomen.  Of denk aan de "zelfzwichter molenaar" - die hoeft natuurlijk geen zeil te kunnen voorleggen.  Het leek ons logisch. En laten we wel zijn, vroegere beroepsmolenaars wisten ook niet alles van alle typen molens, en de poldermolenaars in onze streek al helemaal niet.. Zo zou je de drempel lager maken en meer mensen verantwoord met molens laten werken - zodat ze blijven draaien want daar gaat het immers om!

Maar onze gedachten hierover, die ik wel eens bij molenaarsvergaderingen uitsprak,  stuitten op felle weerstand: de Nederlandse molenaarsopleiding staat goed bekend en veel molenaars, die zelf immers het hele traject hadden doorlopen, vonden het maar raar dat je dan ook molenaar zou kunnen worden op een veel eenvoudiger en snellere manier. Of dat niet gewoon een truuk van mij was om lekker snel molenaar te worden..?  Eerlijk is eerlijk, ook in de molenwereld kennen we achterdochtige types..

Maar nee, daar ging het mij niet om. En het was het ook niet meer nodig: ik was ondertussen geslaagd voor de examens binnen het "oude systeem". Maar hoewel het probleem van de onderbezetting nu even weg was bij de Slochter Molenstichting - alle 8 kandidaten waren geslaagd, het grootste deel werd molenaar op één van de Slochter molens - was het nog niet structureel opgelost.

Lammert besloot daarom zich op te geven als instructeur.  Hij vertelde later wel eens hoe dat ongeveer gegaan was: hij had het zo eens terloops aangekaart, het was enthousiast ontvangen en voor hij het wist lag de brief al in de bus. "De enige harde voorwaarde schijnt te zijn dat je 3 jaar regelmatig op een molen moet hebben gewerkt nadat je je examen hebt behaald" vertelde Lammert mij.  We grinnikten wat schaapachtig samen over het ogenschijnlijk gebrek aan objectieve borging van de kwaliteit, maar och, het was nu eenmaal zo en Lammert zat er niet mee.

Lammert begon in 2009 met lesgeven op "mijn" molen - ik was inmiddels benoemd tot molenaar op de molen van de Groote Polder - en ik volgde dat met grote interesse. Het leek eerst even goed te gaan, maar al snel gaf Lammert in onze gesprekken aan dat het hem toch af en toe wat te veel werd - hij had naast het lesgeven nog zoveel andere dingen die ook moesten worden gedaan. Ik bood hem hulp aan: ik was nu  immers ook molenaar, vond lesgeven leuk en dan konden we samen ook eens werken aan dat curriculum. 

Zo deden we het en in de jaren daarop - van 2010 tot 2014 - gaven we samen les. Om en om, de ene week  Lammert, de andere week ik. Het curriculum onstond in 2011 en we zetten dat on-line zodat ieder die dat wil daar gebruik van kan maken. Ook ontstond er veel aanvullend lesmateriaal: Lammert had een schitterende set Powerpoint presentaties gemaakt in opdracht van het Groninger Molenhuis, ik maakte per  les die ik gaf vragen en antwoorden en aanvullende presentaties. We waren, kort en goed, een goed team.

We hielpen in die periode ongeveer 10 leerlingen om molenaar te worden, de aanpak bleek ook in de praktijk goed te werken.  Met name de overdraagbaarheid van leerlingen tussen twee (of meer) instructeurs werkte mooi, wat bleek toen een andere instructeur, die ons curriculum ook gebruikte, zijn leerlingen een tijdje bij ons "parkeerde" - die konden bij ons naadloos door waar ze bij hem gebleven waren en toen de instructeur ze weer terug kreeg ging ook dat zonder enig probleem. 

Lammert en ik hadden onze samenwerking met plezier nog decennia door willen zetten. Maar er kwamen wat bongels in het hok: eerst het goede nieuws dat de molen van de Groote Polder zou worden voorzien van circuitbemaling - maar daarmee gelijk ook de realisatie dat de lesmolen even uit beeld zou zijn.  Lammert besloot de opleiding zo lang te stoppen. Helaas volgde in het voorjaar van 2015 nog veel beroerder nieuws: Lammert was ongeneeslijk ziek. Uiteindelijk overleed hij jongstleden januari.  

Lammert had, toen ik hem ging helpen, met de toenmalige voorzitter van het Gilde een regeling afgesproken dat ik onder zijn leiding zou staan en als het allemaal  goed leek te gaan, hij mij dan zou voordragen als instructeur. Ik was daarna ook een aantal malen bij de instructeursvergaderingen uitgenodigd. Lammert heeft me naar zijn eigen zeggen ook een aantal malen voorgedragen maar het ging toch niet door. Dit omdat  ik niet op een andere molen dan op mijn "eigen" molen instructeur wilde zijn - het leek me nogal onlogisch dat ik met een lesmolen in de voortuin elders les zou gaan geven. Dus stopte het, want daar gaf Lammert immers al les en het GVM wil per sé niet "twee kapiteins op één schip".

Maar het kwam daarna toch goed: het Groninger GVM bestuur besloot voor mij per 1 september - met terugwerkende kracht  - alsnog het benoemingstraject in te zetten. Dat goede nieuws bereikt me op 8 september, net een dag voor de formele heropening van de molen.

Het overviel me eerlijk gezegd een beetje, want hoewel ik het graag wilde doen had ik juist een aantal andere verplichtingen op me genomen. De agenda zit aardig vol, ik ben bezig met de afronding van mijn Masters en schrijf dit jaar een dissertatie, waar ik geacht wordt zo ongeveer 600 uur aan te werken. Dan ben ik nog webmaster en secretaris van de CC voor de MSMOG en werd ik jongstleden 1 september verkozen tot voorzitter van het Dutch Chapter van (ISC)2.  Dus - kan het eigenlijk nu wel? 

Maar waar een wil is, is een weg. Molenaar Lex van de Gaag, die nog met mij samen in de opleiding tot molenaar heeft gezeten - in het plaatje boven dit artikel zie je hem links -, bood mij op zijn beurt hulp aan, zoals ik dat indertijd bij Lammert ook had gedaan. Ook Lex wil te zijner tijd graag de formele status van instructeur krijgen, maar vooralsnog vind hij het prima om mij te helpen. 

Onze opleiding zal blijven zoals hij was ten tijde van Lammert: het curriculum door de stof heeft zijn waarde bewezen en dat blijven we gebruiken. Er is inmiddels ook een verkortte en vereenvoudigde handleiding voor het weer on-line gebracht, die we in de eerste 6 weken gebruiken om onze leerlingen snel op gang te krijgen met dat - door velen zo gevoelde - "moeilijke" weer.   Afijn, Lex en ik hebben er zin in!