"Er is inderdaad iets aan de hand" vertelt hij, in het zonnetje bij de molen. "Op zo'n dag als vandaag, met een zonnetje en een stevige wind zou ik het liefst de molen draaien. Maar dat gaat even niet: ons halslager is namelijk versleten".

Dat klinkt niet best. "Is het ook niet, maar wees gerust: het komt weer goed" lacht Henk. Daar zij we blij mee - maar.. waar zit dat lager eigenlijk? "De molen heeft wieken en die wieken zitten op een as die door de kap van voren naar achteren loopt." legt Klöpping uit. "Zo'n as heet een "bovenas". Die bovenas draait dus rond als de molen draait.  Om dat voor elkaar te krijgen moet de as worden gelagerd. "

Dat snappen we. Hoe dan, hebben molens dan een kogellager? "Welnee,  bij molens doen ze dat veel eenvoudiger.  Bij verreweg de meeste molens ligt de as op een steen waar een steenhouwer een ondiepe deuk in heeft gehouwen. Als een leek dat ziet denkt hij vaak dat de as er "zo maar" af kan rollen. Maar dat is echt niet zo: het gewicht van de as en de wieken beloopt tonnen, en al dat gewicht houdt de boel prima op zijn plaats in dat deukje. Zou je het dieper maken zou alleen maar onnodig wrijving geven."

Aha, zo zit dat. Dus was jullie steen versleten? "Nee - ik ben nog niet klaar. Wij hadden namelijk al heel lang geen steen meer; wij hadden een gietijzeren glijlager. Stenen kunnen namelijk breken en dat kan leiden tot frictie, met brand als gevolg. Daarom werden vanaf het eind van de 19e eeuw de stenen wel vervangen door gietijzeren glijlagers. Ongeveer dezelfde vorm, maar het "deukje" was vaak wat dieper en de as lag er dus dieper in. 

Omdat dat lager van hetzelfde materiaal was als de bovenas zou dat gaan "vreten" - daarom werd in zo'n gietijzeren lager een laagje speciaal metaal gelegd: witmetaal (ook wel Babbitt metaal). Dat laagje diende als een soort smeerlaag. Een voorloper van Teflon, zeg maar. Maar ja, zo'n laagje slijt wel. En dat merk je meestal pas als de boel eens uit elkaar en weer in elkaar komt. Afijn, wij hadden dus zo'n lager en bij het proefdraaien tijdens de oplevering bleek dat dus versleten te zijn. Na een uurtje draaien lag er een bult vettig metaalstof naast het lager. Dat vet was van de reuzel waar we mee smeren, maar dat metaalstof hoort er niet in.  Dat kwam dus van de bovenas en van het lager af. Dat krijg je als je het spul uit elkaar haalt: dan komen dat soort gebreken aan het licht.  Heel vervelend!"

Ja., nogal.  En toen? "Dan kun je niet verder, dan moet het eerst gerepareerd. " Dus moet je vast dat lager vervangen, toch? Waarom vertel je dan een verhaal over een steen? "Nou, we wilden graag dat lager repareren. Maar we konden geen bedrijf vinden dat ons tegen redelijk vergoeding kon helpen met het leggen van een nieuwe glijlaag in ons lager. Er zijn wel bedrijven die dat doen maar die maken dan gebruik van precisietechnieken die je in scheepsmotoren gebruikt en dat is nogal duur. Bedrijven die zo'n oud lager kunnen repareren met oude (goedkope) technieken hebben we niet kunnen vinden.En we willen echt weer malen met deze molen - hij staat nu al bijna een jaar vrijwel stil. Daarom is door onze Technische Commissie en ons Bestuur besloten het glijlager te vervangen door een ouderwetse steen." 

Aha, nu begrijpen we het.  Morgen, dus: vrijdag de 13e? Zeg Henk, ben je daar niet bezorgd over? "Welnee" grinnikt Henk "natuurlijk niet. Het is de 99e gedenkdag van het wonder van Fatima, wat kan daar nou verkeerd aan zijn?"

En zo is het. Morgen plaatsen de gebroeders Poland een nieuwe steen in de molen van de Groote Polder. Die daarmee eigenlijk wat dichter bij de staat komt die hij had in 1783, toen deze oudste maalvaardige poldermolen uit Groningen is gebouwd. Want toen had hij ook een steen!

We hopen dat de molen zaterdag, op de Nationale Molendag, weer fier zijn wieken rond kan laten gaan. Op een steen dus. Het oude lager blijft trouwens bewaard en wordt in de molen ten toon gesteld.