Les 23
(2017)

Een molen met een dunne metalen kuip heeft een Engels kruiwerk, mogelijk een stalen bandvang en zeer zeker geen stalen ezel.

Een stalen bandvang op een ijzeren voering heeft te weinig frictie. Verder zouden er vonken kunnen ontstaan bij het vangen. Ook zou het een onnodig dure oplossing zijn.

De vangbalk is dan in de hoogte te verstellen.

De constructie is moeilijker en minder stevig.

De voorste hanger is een enkele balk waaraan bijvoorbeeld een duim of klinkpen is bevestigd om de vang op te kunnen laten “vallen” (rusten). Een hangereel is een raamwerk wat om de vangbalk loopt en dus bestaat uit meerdere balken. Een hangereel is vaak ook het ophangpunt / scharnierpunt voor een kneppel waarmee de vangbalk (stevig) vast kan worden getrokken als de vang “er op ligt”.

Jazeker - sterker nog: een molen met een hangereel heeft altijd een klink, omdat het hangereel zijwaartse beweging onmogelijk maakt.

De naam 'teenstuk' refereert aan de 'teen' (of rijklamp) die aan dit vangstuk vast zit.

De vang komt los van het bovenwiel bij het lichten van de vang omdat omdat de lendestut het sabelstuk tegenhoudt. De vangstukken lopen rond het bovenwiel.

Het buikstuk wordt aan de windpeluwkant geborgd met een kettinkje of haak/stangetje.

Na het verstellen van de vang trekt de vangbalk (via sabelijzer) extra sterk aan het sabelstuk. De vang zal dus bovenaan, vaak linksboven aan, aan kunnen gaan lopen (kopstuk en schouderstuk). Je kunt met een plankje of houtje tussen de rijklamp en rust dit probleem vaak wel verhelpen.

Je legt hem er op, tenzij je heel kort wilt lichten, bijvoorbeeld als je het volgend end voor wilt laten komen om op te zeilen. Immers: als je rechts staat trek je de vangbalk van de hanger weg en gaat de beugel de duim voorbij, naar beneden – de vangstukken trekken dus via het sabelijzer aan.

Omdat de vangbalk in een molen met een klinkvang niet naar links of rechts kan bewegen kun je aan de plaats waar de molenaar staat bij zo'n molen niet zien wat hij (waarschijnlijk) wil gaan doen.

Het gaat om een molen met een vang met een klink, die de molenaar net heeft gevangen. De molen zou nu stil moeten staan. Tip: op foto's kun je aan de vangstok goed zien of de molen echt draaide toen de foto werd gemaakt - of even stil is gezet.

🔝