Zoals u misschien weet hebben we in het voorjaar een nieuwe functionaliteit op onze webstek opgenomen: een interactief kaartje waarop u kunt zien of onze molens open zijn. De molenaar moet daartoe via zijn mobiele telefoon een seintje geven (met de zogenaamde "molenopenapp"), dat wordt dan ontvangen door onze webserver en die werkt dat het kaartje en de openingstijden bij. De software is door mij geschreven.

Maar het blijft software: de molenaar moet er wel aan denken dat hij bij het bezoeken van de molen de app opstart, hij moet  dus een smart-phone hebben, een data-abonnement en natuurlijk bereik. Sja, en als dat allemaal niet zo is - wij hebben molenaars die geen smart phone hebben bijvoorbeeld - dan werkt het niet.

Dat wilde ik graag anders: wat nou als je het openen van de deur van de molen automatisch door kon geven aan de webserver - dan kon je het hele proces "wegautomatiseren".  Maar hoe? Het eerste idee waar ik op kwam was een SMS module die je op het deurslot aansluit. Doet de molenaar de deur open zet hij daarmee een schakelaartje om en wordt een SMSje verstuurd.  Dat kan dan weer op de server worden "ontvangen" en zo kan dan het molentje netjes gaan draaien op het kaartje als hij open is. Alleen - die modules vereisen ook een abonnement, heel goedkoop zijn ze niet en ze gebruiken vrij veel energie. En lang niet al onze molens hebben electriciteit. Dat is dus vervelend. En eerlijk is eerlijk: het is LEUK, die draaiende molentjes op de webstek, maar is het ook zo leuk dat het (veel) geld moet kosten? 

Ted Schipper, een collega van me, wees me op het bestaan van LoRaWAN. Mooie, nieuwe techniek waarmee je met weinig energie een heel eind kunt zenden. En het maakt gebruik van vrij te gebruiken frequenties.  Enig onderzoek leerde al snel dat er ook al een vrij te gebruiken LoRaWAN gebaseerd netwerk is: TTN, (The Things Network). Dat wordt door enthousiaste en kundige vrijwilligers in de lucht gehouden. Dat netwerk bestaat uit zogenaamde "gateways" - ontvangers die hun signalen doorgeven aan servers op het Internet.  De gedachte is dat kleine, zeer energiezuinige zendertjes ("nodes") data uitzenden, dat wordt dan opgepikt door één of meer gateways uit het LoRaWAN netwerk en die geven het dan via bijvoorbeeld het TTN netwerk door aan applicaties.  Precies wat ik zocht, want: geen kosten voor abonnementen, gerund door vrijwilligers, lage energiekosten, de software is vrij beschikbaar, wat wil je nog meer!

Maar het is nog zo nieuw dat er nog niet veel apparatuur voor beschikbaar is, en wat je kant en klaar kunt kopen is toch weer vrij prijzig. Maar gelukkig zijn er ook "zelfbouw" mogelijkheden.  Een andere ex-collega van me, Jac Kersing van The Box Development uit Groningen, had daar al wat ervaring mee opgedaan. En hij wilde wel helpen. Jac was één van de technische mensen die indertijd binnen de Stichting Internet Access veel werk heeft gedaan om het Internet onder het "gewone volk" te brengen. Ik was indertijd voorzitter van die Stichting, Jac en ik kennen elkaar dus goed. 

Ergens dit voorjaar is daarom een verzoek aan ons bestuur gedaan om in te stemmen met een experiment, en wel om eerst een paar molens, later allemaal, aan te sluiten op dat TTN netwerk. Het bestuur gaf een paar weken geleden toestemming en dus werd het concreet: vandaag kwam dan uiteindelijk onze "eigen" gateway in de lucht. Letterlijk..

Vanmorgen ben ik begonnen met het slopen van mijn oude televisie-"hark". Die stond er misschien al wel 50 jaar en ik had hem nooit afgebroken, onder het motto "hai vret gain brood en stait mie nait in de wege". Nou, dat kon je ook zien: alles was natuurlijk "stokverrost", geen bout wilde meer los. Dat werd dus werken met de flex. Na een uurtje balanceren op de ladder en veel slijpwerk lagen de restanten van de "haarke" dan eindelijk  in het gras.

Hoewel wat roestig hier en daar was de mast op zich nog prima bruikbaar. Maar de antenne die er op moest komen is dan wel vooral voor ontvangst, maar kan (en moet) ook kunnen zenden. En dan moet je oppassen met resonanties, er mag eigenlijk geen metaal parallel of heel dicht in de buurt van de antenne komen.  Dat was eenvoudig op te lossen: in de schuur had ik  nog een prima geplastificeerde houten vlaggemast liggen.  Het oranje koppie moest er helaas wel af, want ja, die zou in de weg zitten van de antenne. De vlaggemast is gemaakt voor het weerstaan van weer en wind - en hij paste ook nog eens precies in de mastbuis. Sleuftje geflext in de buis, houten mast er in, M6 bout er door en de boel allemaal waterdicht gemaakt met onverslijtbaar Duck tape. Klaar!

Zo had ik plots een mast die een stuk langer was dan de oude.  Inmiddels was Jac ook gearriveerd met de rest van de spullen. Eerst de antenne monteren. Dan de coax er aan schroeven, met ty-wraps aan de mast vastmaken. Dan kwam de tour de force: we hesen de mast weer in de beugels.  Dezelfde beugels trouwens die er altijd al op zaten, maar nu wel met nieuwe RVS bouten, de oude waren immers doormidden geflext. 

Toen de mast stond was het tijd voor het bevestigen van de feitelijke gateway. Dat is in dit geval een constructie die bestaat uit een kleine Linux computer met LoRaWAN componenten en een voedingsblok, alles in een goed waterdichte behuizing en keurig afgeschermd.  De antennekabel wordt er aan de ene kant op aangesloten, aan de andere kant loopt er een door Jac vaardig passend gemaakte kabel uit, door het kozijn naar binnen. We konden hetzelfde gat gebruiken wat vroeger voor de coax van de "haarke" was geweest, het pastte precies. 

Binnen volgde nog wat knutselwerk: zo moest de netwerk aansluiting (op het Internet) nog worden geregeld. Dat had ik natuurlijk voorbereid, dat ging dus vrij vlot.  De groene kabel in een speciale adapter steken, netwerk kabel aan de andere kant en een adapter voor de netspanning. Zo, klik en klaar - de lampjes branden, da's alvast wat.

Daarna zouden we contact moeten kunnen leggen met de kleine computer in de gateway - en dat ging ook al prima. Nog wat configuratiewerk en dan.. jawel, om 15.48 uur ontvingen wij het eerste packet via onze "eigen" gateway!

We hebben een experimentele zender waarmee we nu het bereik gaan testen. Die gedraagt zich als een deurslot, alleen moet ik zelf het schakelaartje nog bedienen. In de komende weken gaan we testen, we zijn benieuwd hoe ver we komen

We houden u uiteraard op de hoogte!