Les 13
(2019)

De paltrokmolen is ontworpen als houtzaagmachine. Dat is ook het enige dat hij kan, maar nam destijds wel het werk uit handen van 50 handhoutzagers. Dit heeft er o.a. voor gezorgd dat er in Amsterdam aanvankelijk geen paltrokken mochten worden gebouwd waardoor in de Zaanstreek en omgeving Dordrecht de houtindustrie tot grote bloei kwam. Amsterdam ging later alsnog schoorvoetend akkoord met plaatsing van paltrokken.

Een pompraam fungeert als contragewicht om een molen met twee zaagramen regelmatig te laten lopen. Er wordt dus absoluut geen water mee gepompt. Mocht de molen drie zaagramen hebben dan is er ook geen pompraam nodig.

De paaltjasker draait op een paal die in het midden van een soort eilandje staat. Bij de boktjasker rust de voorkant bij het wiekenkruis op een soort rijdende driehoek (de bok) en de onderkant van de ton zit in een soort lagertje op een paaltje onder water in het midden van een soort vijvertje.

Men kwam dan op de achtergrond, een wat beschuttere plek. Daar hield men zich bezig met het slijpen van de zagen.

Een tonmolen is een buis, meestal van hout, met daarin vast een schroef. Als de buis gaat draaien dan zorgt de schroef ervoor dat opgenomen water steeds hoger wordt opgevoerd tot de uitstroom. Het grote nadeel is het gewicht van deze buisconstructie.

Een roerom zijn 4 houten plankjes die dusdanig aan elkaar zijn gezet dat ze een onder- en overdruk veroorzaken tijdens het draaien. Vooral weidemolens waren ermee uitgerust.

De boktjasker is gevoeliger voor slecht grondwerk dan de paaltjasker.

Doorgebogen steenlijsten: optempelen en brasem aanbrengen of slekken dunner maken; steenbalk rot: steenbalk vervangen. Stormpen niet gesmeerd: stormpen smeren. Doorgezakte burriebalken: slekken dunner maken.

Lara Croft kan dienen als een ezelsbruggetje wat je moet doen om de zwaar kruiende standerdmolen beter te laten werken: ofwel je plaatst een stevige brasem bovenin onder de steenbalk (vergelijk met de boezem) of je haalt de slekken weg of maakt ze dunner (vergelijk met de slanke heupen).

De ton en de vijzel zijn één geheel. De ton draait dus mee met de vijzel.

De bovenzetel van een spinnekop draagt in principe geen gewicht.

Mogelijke oorzaken van het warmlopen van een halslager zijn slechte smering, breuk in de steen, te grote slijtage, en de steen die schuin ligt ten opzichte van de bovenas.

20 procent van het gewicht van de as met gevlucht ligt op het penlager (en dus 80 procent op de halssteen).

Door warmteverschillen ontstaat luchtverplaatsing. De warme lucht uit lagere luchtlagen stijgt op en wordt door de in de bovenste lagen van de atmosfeer waaiende wind afgevoerd. Dit zorgt voor vermindering van de luchtdruk (depressie). Het Corioliseffect zorgt er voor dat de lucht in een draaiende beweging t.o.v. het aardoppervlak komt.

Een pelsteen draait ongeveer drie omwentelingen per seconde.

🔝