Les 35
(2025)

Het boek vermeldt dit niet expliciet. De meest voor de hand liggende verklaring is dat het meel moet worden afgevoerd wanneer het van de ligger afschuift. Als de meelring en de bovenkant van de ligger op dezelfde hoogte zouden zijn, zou het meel bij slijtage van de ligger niet meer worden afgevoerd. Het paar millimeter verschil dient als buffer voor het meel en wordt steeds door het jagertje leeggeveegd.

De graantoevoer naar het kropgat kan op de volgende manieren worden geregeld: door de schuif in het kaar meer of minder ver te openen, door de helling van de schuddebak met behulp van de hangerkam in te stellen, en door het schudden van de schuddebak te regelen door de aanslag minder of juist strakker tegen de klapspanen of het staakijzer te trekken.

Een 'arme' steen is hol, terwijl een 'rijke' steen vlakker is. Het ezelsbruggetje is dat stenen, net als mensen, rijker worden naarmate ze ouder worden. Dus: een steen slijt door gebruik en wordt 'rijk' - vlak.

De kerf is het opstaande deel van het scherpsel, terwijl de uitslag het deel is dat is 'uitgeslagen', oftewel de verdieping in de steen.

Het gewicht van een zestiender ligt aan het soort steen en de mate van slijtage. Een nieuwe zestiender ligger van blauwe steen weegt volgens het boek ongeveer 900 kilo.

De namen 'dertiender' tot en met 'zeventiender' verwijzen waarschijnlijk naar de omtrek van de steen in Nederlandse voeten (28,3 cm). Een goede benadering is de formule: Diameter (m) ≈ 0,087 × getal in de naam. Dus een 17-der is (17 x 0,087) ≈ 1,48 meter.

'Voorbijligging' verwijst naar een situatie waarbij de kerven van een scherpsel niet naar het centrum van de steen lopen, maar op gelijke afstanden voorbij het centrum lopen.

Afschieten betekent het laten zakken van maalgoed. Dit gebeurt met een afschietwerk dat op zwaartekracht werkt, niet op windkracht. Een lang touw is enkele slagen om de as gewikkeld, die geremd wordt met blokjes. Soms is er geen as maar is het touw door een zelfremmend blok gestoken. Soms rem je het touw af met de hand; draag dan handschoenen. Terwijl het ene eind van het touw met een zak meel omlaag zakt, komt het andere eind omhoog, zodat eventueel iets van een lichter gewicht omhoog kan worden gehesen.

🔝